Oko na eksperta
Adam Redmer
Adam Redmer
Zakład Systemów Transportowych, Politechnika Poznańska

Wykładowca, trener i doradca biznesowy, Zakład Systemów Transportowych, Politechnika Poznańska.

 

Ceny w transporcie

kategoria:
Transport drogowy
29.01.2018

Jaka jest istota i rodzaje cen w transporcie? Jakie czynniki kształtują ceny, sposoby ich ustalania oraz naliczania? Jeśli jesteś osobą, która zleca, organizuje lub realizuje przewozy, ta lekcja jest dla Ciebie.

Zgodnie z definicją zawartą w internetowej “Encyklopedii zarządzania”, cena (łac. pretium) to "wyrażona w pieniądzu wartość danego dobra lub usługi". Jednak jak pisze Robert T. Lindgren, tak naprawdę chodzi o wartość, a nie o cenę. Zatem sedno sprawy tkwi w łańcuchu wartości dodanej.

Według Michaela E. Portera, działalność przedsiębiorstw to ciąg czynności podejmowanych celem wytworzenia dobra lub usługi, prowadzących do uzyskania wartości dodanej. Wśród czynności kreujących wartość dodaną znajduje się logistyka, która wnosi użyteczność miejsca i czasu, czyli dostępności dóbr w danym miejscu i w danym czasie, a za to trzeba zapłacić, określoną cenę.

Podstawowe pojęcia:

  • CENA: suma pieniędzy jaką klient musi zapłacić za dobro / usługę. Stanowi ona element rynku umożliwiający równoważenie podaży i popytu.
  • FRACHT: opłata pieniężna określona w umowie lub taryfie transportowej należna przewoźnikowi za przewóz ładunków.
  • TARYFA TRANSPORTOWA: zestawienie stawek (frachtów) za usługi transportowe.
  • WOZOKILOMETR: odpowiednik przemieszczenia się pojazdu na odległości jednego kilometra, niezależnie od wykorzystania jego ładowności, przy czym jeżeli wykorzystanie to jest większe od zera, wówczas jest to (wozo)kilometr ładowny, w przeciwnym przypadku (wozo)kilometr przebiegu.
  • KILOMETR ŁADOWNY: każdy kilometr przebiegu pojazdu, podczas którego transportowany jest dany ładunek – przejazd w jedną stronę (naliczany najczęściej, gdy ładunek adresowany jest do regionu, z którego istnieje możliwość pozyskania ładunku powrotnego, nie ma zatem potrzeby rekompensowania przewoźnikowi kosztów powrotu “na pusto”).
  • KILOMETR PRZEBIEGU: każdy kilometr przebiegu pojazdu związany z realizacją przewozu danego ładunku – przejazd w dwie strony (naliczany najczęściej, gdy ładunek adresowany jest do regionu, z którego trudno pozyskać ładunek powrotny, trzeba zatem zrekompensować przewoźnikowi koszty powrotu “na pusto” lub tylko ryzyko takiego powrotu).
  • TONOKILOMETR: odpowiednik przemieszczenia jednej tony ładunku na odległości jednego kilometra (lub innej, dowolnej miary ilości ładunku, wówczas np. paletokilometr). Stanowi miarę wykonanej pracy przewozowej.

 

W przewozach ładunków obowiązują na rynku praktycznie wyłącznie ceny umowne, a nie taryfowe (za wyjątkiem np. usług kurierskich). Generalnie przyjmuje się, że cena jednostkowa przewozu na większe odległości (większych ładunków) jest mniejsza lub co najwyżej równa cenie przewozu na odległości mniejsze (mniejszych ładunków) – ang. Short and Long Haule Clause.

Co wpływa na cenę usług transportowych?

Na cenę mają wpływ takie czynniki, jak:

  • odległość przewozu lub trasa przewozu – generalnie taniej wypadają przewozy do kraju (importowe), niż z kraju (eksportowe),
  • obszar, na którym świadczone są usługi (lokalizacja miejsca za i wyładunku),
  • czas wyprzedzenia zamówienia,
  • rodzaj ładunku (w tym jego wartość),
  • rodzaj i sposób opakowania przewożonego ładunku,
  • wielkość jednorazowej partii (masa, objętość),
  • podatność transportowa ładunku,
  • czas świadczenia usług (sezonowość popytu i cen, dni wolne od pracy),
  • cechy jakościowe usług (np. prestiż, ale także wielkość przewoźnika),
  • szybkość realizacji przewozu (przewozy ekspresowe droższe o 50 do 100%),
  • zakres czynności dodatkowych,
  • forma i termin zapłaty za usługę.

 

Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje przewozów i w efekcie cen:

  • frachty (przewozy) drobnicowe, inaczej LTL – ang. Less Than Truck Load, mające miejsce jeżeli zleceniodawca płaci za faktyczną ilość / wagę / objętość ładunku, a zastosowany do przewozu pojazd jest dobierany przez spedytora i jego wielkość nie ma wpływu na stawkę przewozową,
  • frachty (przewozy) całopojazdowe, inaczej FTL – ang. Full Truck Load, mające miejsce jeżeli zleceniodawca płaci za zdolność załadowczą (wielkość) zamówionego pojazdu, bez względu na ilość / wagę / objętość ładunku, jaki załaduje (oczywiście przy uwzględnieniu przepisów prawnych dotyczących DMC i dopuszczalnych nacisków na osie) – jest to zatem wynajem pojazdu z kierowcą, najczęściej w układzie „all in” (wszystkie składowe ceny uwzględnione we frachcie).

 

Strona 1/3