Tir
03.08.2021

Transport International Routier
Co znaczy skrót TIR? Pełne rozwinięcie z języka francuskiego brzmi Transport International Routier. Często jest ono mylone z ciągnikiem siodłowym, a tak naprawdę oznacza konwencję z 1975 roku podpisaną w Genewie, która regulowała międzynarodowy przewóz towarów samochodami ciężarowymi pomiędzy krajami członkami. Konwencja TIR zwalnia z wielu obowiązków i odprawy celnej pod warunkiem spełnienia wytycznych nałożonych przez strony podpisujące. Nazwa TIR widnieje na tabliczkach, które są na obowiązkowym wyposażeniu każdego samochodu ciężarowego działającego w ramach transportu TIR. 

Wniosek o członkostwo w konwencji TIR
Transport TIR i obowiązujące obecnie zasady są regulowane przez Międzynarodową Unię Transportu Drogowego, której angielski skrót brzmi IRU. Podstawowym dokumentem obowiązujący w przewozach międzynarodowych w ramach konwencji jest karnet TIR. Dzięki temu w przejściowych lub granicznych urzędach celnych nie są pobierane dodatkowe zabezpieczenia na poczet ewentualnych opłat celno-podatkowych. Pojazd oznaczony znakiem TIR transport po zamknięciu i zaplombowaniu w wyjściowym urzędzie celnym jest akceptowany przez wszystkie służby celne, przez które przejeżdża z ładunkiem. 

Wymogi obowiązujące w ramach konwencji TIR
Żeby korzystać z benefitów związanych z konwencją TIR, trzeba na początku uzyskać odpowiednie zezwolenie wydawane przez dyrektora Izby Celnej w Warszawie wraz z pozytywną opinią uzyskaną przez IRU. Wnioskować o taki dokument może tylko podmiot, który uzyskał licencję na przewozy międzynarodowe. Trzeba też spełniać wszystkie kryteria wymagane przez samą konwencję transport TIR. Wymagane są:

  • potwierdzenie doświadczenia lub możliwości wykonywania przewozów międzynarodowych
  • stabilne warunki finansowe każdego podmiotu ubiegającego się o karnet TIR
  • udowodnienie znajomości zasad obowiązujących w ramach konwencji TIR
  • brak poważnych naruszeń lub łamania prawa celnego oraz podatkowego
  • pisemna deklaracja o przestrzeganiu zobowiązań w ramach konwencji TIR

W ramach pisemnych zobowiązań każdy podmiot musi zadeklarować, że:

  • będzie sumiennie przestrzegać formalności prawnych w urzędach celnych wyjściowych, przejściowych oraz docelowych
  • uiszczać niezbędne opłaty wynikające z członkostwa w konwencji TIR i organizacji IRU
  • na tyle ile pozwalają na to przepisy krajowe, umożliwić stowarzyszeniu IRU weryfikacji podanych informacji, a także to, czy podmiot spełnia postawione wymagania.

Potem Izba Administracji Skarbowej w Warszawie ma 120 dni na rozpatrzenie wniosku, jednak do tego czasu podmiot składający nie ponosi żadnych kosztów. W przypadku odmowy wnioskodawca ma do 14 dni na odwołanie się do decyzji urzędu. 

Państwa uczestniczące w ramach konwencji
Obecnie w ramach konwencji TIR działa 68 krajów na całym świecie, które akceptują warunki i zasady ustalone przez międzynarodową organizację IRU. Do krajów członkowskich należą wszystkie państwa Unii Europejskiej, kraje północnej Afryki oraz Bliskiego Wschodu. Coraz większe zainteresowanie zasadami TIR oraz członkostwem w organizacji IRU wykazują kolejne kraje azjatyckie, które chciałbym usprawnić system spedycyjnych w ramach jasnych i klarownych zasad. Obecnie w ramach zasad przewóz powinien się zakończyć lub rozpocząć na terenie Unii Europejskiej, ale także może się rozpoczynać i kończyć na terenie wspólnoty, a droga transportu kołowego może przebiegać przez kraj trzecie spoza Unii. 

Tranzytowy system celny
W ramach postanowień transport TIR trzeba cały czas spełniać kilka podstawowych zasad, które działają w ramach tranzytowego systemu celnego. 

  • Każdy ładunek powinien być przewożony kontenerami i zabezpieczony według wymagań w ramach zabezpieczeń celnych
  • Każdy przewóz, cło i ewentualne podatki powinny być zabezpieczone międzynarodowymi gwarancjami
  • W ramach przewozu trzeba posiadać aktualny i akceptowalny międzynarodowy dokument celny, który nazywa się potocznie karnetem TIR 
  • Wymieniony wcześniej dokument musi obowiązywać w kraju wyjściowym, krajach tranzytowych oraz w kraju docelowym
  • Środku nadzoru celnego kraju wyjściowego muszą być akceptowalne oraz obowiązywać w kraju docelowym, a także w trzecich krajach tranzytowych.

Co to jest karnet TIR?
Po uzyskaniu wszelkich pozwoleń na przewóz w ramach transport TIR, każdy przedsiębiorca składa wniosek do zrzeszenia międzynarodowego IRU o wydanie karnetu TIR 6 lub 14 woaletowego. Woalet to spięte okładkami pary dokumentów. Taki karnet pełni podwójną funkcję w trakcie międzynarodowego przewozu ładunku. Po pierwsze, jest ważnym dokumentem celnym obowiązującym w kraju wyjściowym docelowym, a także w krajach tranzytowych. Po drugie, jest ważną gwarancją finansową, która uruchamia się w momencie wpłaty depozytu do IRU. Obecnie taka opłata w krajach Unii Europejskiej wynosi 100 tysięcy euro. Jedynie w Rosji opłata jest trochę niższa i zamyka się w 60 tysiącach euro. Karnet TIR uzyskany w IRU obowiązuje do 120 dni od jego wydania. Według ustalonych zasad w IRU każdy wypełniony karnet i gwarancje celno-podatkowe obowiązują do momentu dojechania do punktu docelowego oraz zakończenia całej procedury papierkowej. 

Jak wypełnić karnet TIR i co zrobić na wypadek jego utraty?
Każdy karnet jest wypełniany i obowiązuje wszystkie trzy strony. Są nimi stowarzyszenie IRU odpowiadające za przejrzyste zasady w ramach konwencji TIR, władze celne krajów, przez które przebiega transport i które zobowiązały się do przestrzegania procedur celno-prawnych, a także przedsiębiorca, który chce taki przewóz międzynarodowy wykonać. Przedsiębiorca jest zobowiązany do wypełnienia pól od 6 do 12 na okładce oraz manifestu towaru w polach od 2 do 15. W przypadku popełnienie błędów nie należy niczego wymazywać i wyraźnie zaznaczyć naniesione poprawki zwłaszcza w manifeście towarów. Jeżeli dojdzie do zgubienia jednego z wolaetów lub całego karnetu TIR, to ten fakt należy niezwłocznie zgłosić do stowarzyszenia IRU. W przypadku wykorzystania woaletu lub niepotwierdzenia go w urzędzie celnym przedsiębiorca będzie zobowiązany do wpłacenia kary finansowej.  Najczęściej kończy się to wymogiem dodatkowego zabezpieczenia przewozu zamykającego się w kwocie 1000 dolarów na okres do 27 miesięcy.

Operacje transportowe TIR — jak jest definicja tego pojęcia?
Jest to bardzo prosta procedura opracowana przez międzynarodowe stowarzyszenie w ramach Konwencji Celnej Dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Towarów z Zastosowaniem Karnetów TIR. Ta długa nazwa oznacza, że pojazd na tak zwanej procedurze TIR może przewieźć towar z wyjściowego rejonu urzędu celnego i przejść kontrolę w docelowym obszarze nowego urzędu celnego. Jest możliwy tranzyt przez kilka granic państw stowarzyszonych, a kontrola odbywa się na granicy kraju wyjściowego i po dotarciu na miejsce. Dzięki temu formalności prawne oraz kontrolne zostają zredukowane do minimum, a kierowca nie musi przechodzić tych samych procedur na kilku granicach. Tranzyt drogowy jest objęty tylko państwami członkowskimi i stowarzyszonymi w ramach konwencji TIR. Obecnie jest to około 58 państw na całym świecie, w tym wszyscy członkowie Unii Europejskiej. Wystarczy tylko spełnić odpowiednie formalności oraz uzyskać pozwolenie na korzystanie z karnetu typu TIR.

Operacje transportowe TIR — na czym polegają?
Dlaczego powstały operacje transportowe typu TIR? Powstały one z myślą o ułatwieniu procedur granicznych, które często bywają czasochłonne. Właśnie dlatego państwa stowarzyszone w 1975 roku podpisały umowę o tranzycie transportu drogowego oraz zminimalizowanie procedur celno-granicznych. Z czasem zaczęły dołączać kolejne kraje i wymyślono odpowiednie procedury, które są respektowane przez wszystkich sygnatariuszy konwencji z Genewy. Celem konwencji TIR oraz operacji z nią związanych jest znaczne ułatwienie handlu pomiędzy państwami, a także rezygnacja z dodatkowych gwarancji w krajach tranzytowych. Wymagane jest, żeby samochód ciężarowy był wyraźnie oznaczony niebieską tabliczką z napisem TIR.

Jakie panują zasady w ramach konwencji TIR? Po pierwsze wyraźne oznaczenie samochodu ciężarowego. Każdy kierowca musi także być zaopatrzony w wymagane dokumenty, a także karnet. Przejazd w ramach karnetu TIR może odbywać się z i do Unii Europejskiej i w tym wypadku nie ma żadnych ograniczeń. Konwencja obowiązuje także w przypadku, gdy przewóz kończy się lub rozpoczyna w kraju Unii Europejskiej i przebiega przez granicę państwa trzecich. Ważna uwaga: konwencja TIR nie działa w przypadku dwóch typów produktów — mianowicie produktów tytoniowych oraz alkoholu i ich produktów pochodnych. Często w znaczeniu potocznym TIR jest używany w przypadku dużego pojazdu ciężarowego, który prowadzi przewóz towaru na trasach krajowych i międzynarodowych — jest to mylące nazewnictwo.

Jak działają procedury TIR?
Jak działają zlecenia transportowe typu TIR? Dzielą się one na kilka kroków i wiążą się nie tylko z decyzjami celno-administracyjnymi, ale także z zaplombowaniem naczepy samochodowej. Przed wyjazdem w drogę należy się zaopatrzyć w niezbędny karnet TIR, a także wszystkie dokumenty, które są wymienione w wymaganiach. W przypadku sytuacji spornych lub wątpliwości celników zostaje wszczęte dochodzenie. O jego wszczęciu jest powiadomiony nie tylko przewoźnik, ale także stowarzyszenie. Kiedy wyjaśnienia nie będą wiarygodne, to służby naliczają cła i podatki na swoją rzecz z taryfikatorem obowiązującym w prawie krajowym. Naruszenie plomby w naczepie kończy się natychmiastową kontrolą — także w krajach, przez które przechodzi tranzyt.

Jakie kroki trzeba podjąć w ramach konwencji TIR? Po pierwsze trzeba wypełnić karnet TIR, a lokalne służby celne przeprowadzają kontrolę na podstawie danych znajdujących się w dokumencie. Po sprawdzeniu jest nakładana plomba oraz wszystkie uwagi są notowane w karnecie. Za każdym razem celnicy zabierają tzw. białą kartkę, a także wypełniają odpowiedni brzeg karnetu, który jest potem oddawany przewoźnikowi i pojazd może wyruszyć w drogę. Na wyjściowej granicy celnicy wyrywają zieloną kartkę i także wypełniają swoją część grzbietu. Przejściowe urzędy celne wysyłają zieloną kartkę do urzędu wyjściowego, gdzie jest porównywana z białą wersją dokumentu. W kraju docelowym jest wypełniana reszta karnetu, a ponadto dochodzi do rozpoczęcia procedur celnych — składowanie i odprawa importowa.

Jakie są zalety konwencji TIR?
Jaki jest sens karnetu TIR? Po pierwsze pozbywamy się odpraw celnych oraz kontroli w urzędach celnych pośrednich — możemy przejechać bezpiecznie przez państwa trzecie z zaplombowaną ciężarówką. Oznacza to znaczne oszczędności w czasie, a także kosztach spowodowanych obciążeniem tylko jednym cłem w kraju docelowym. W ramach konwencji TIR zostały także opracowane jednolite procedury, nowe standardy, a także międzynarodowy dokument celny, respektowany przez ponad 58 krajów na całym świecie.  Jest to międzynarodowy standard, który powstał z myślą o ułatwieniu handlu oraz przewozów na trasach międzykrajowych. Także procedury wyjaśniające są bardzo dobrze opisane w ramach konwencji i w przypadku wątpliwości przewoźnik może złożyć wyjaśnienia, a także odwołać się od dodatkowo naliczonych opłat celnych. Stosowanie karnetów TIR i zapisów konwencji z Genewy pozwala na znaczne zmniejszenie formalności celno-administracyjnych i tym samym znaczną oszczędność czasu.

Na naszej stronie znajdziesz dobrych i zaufanych przewoźników. Także takich na trasach międzynarodowych operujących w ramach konwencji TIR.