Droga ekspresowa
W Polsce drogą ekspresową jest publiczna, wyposażona w jedną lub dwie jezdnie i przeznaczona tylko i wyłącznie dla pojazdów samochodowych droga. Nieco różni się ona od autostrady - szczególnie prędkością maksymalną, ale również tym, że na drodze ekspresowej dozwolone jest holowanie, a na autostradzie już nie. Jednak na opisywanym dziś rodzaju drogi zabronione jest zawracanie, zatrzymywanie się oraz postój samochodów. Wyjątkiem są oczywiście miejsca do tego przeznaczone. Po drogach ekspresowych mogą się poruszać tylko i wyłącznie pojazdy samochodowe, dlatego nie uświadczymy więc na nich pojazdów wolnobieżnych, rowerów czy motorowerów. Również ciągniki rolnicze oraz pojazdy zaprzęgowe są prawnie wykluczone z jazdy po tego typu drodze.
Prędkość na drodze ekspresowej w Polsce dla różnych pojazdów
Na drodze szybkiego ruchu dozwolona prędkość dla pojazdów osobowych wynosi 100 km/h dla drogi jednojezdniowej oraz 120 km/h dla dwujezdniowej. Również motocykl oraz samochód ciężarowy do 3,5 tony mogą poruszać się z tą samą prędkością. Autobus spełniający odpowiednie, dodatkowe warunki techniczne na drodze ekspresowej może poruszać się z prędkością do 100 km/h, natomiast samochód osobowy z przyczepą, motocykl i samochód ciężarowy z przyczepą do 3,5 tony mogą poruszać się z prędkością 80 km/h. Ten przedział został zastosowany również do samochodów ciężarowych powyżej 3,5 tony oraz dla pojazdów przewożących materiały niebezpieczne.
Należy tutaj zwrócić uwagę na fakt, że prędkości na drodze ekspresowej mogą być mniejsze. Tak jest w przypadku pojazdu z urządzeniem wystającym do przodu na więcej niż 1,5 metra od siedzenia – kierujący takim pojazdem może poruszać się z prędkością do 60 km/h. Jeszcze wolniej pojadą motocykliści, którzy przewożą dziecko w wieku do 7 lat, bo maksymalna prędkość dla tej grupy wynosi 40 km/h.
Prędkość na drodze ekspresowej w Niemczech
W Niemczech także istnieją drogi ekspresowe - najczęściej występują dwujezdniowe, jednak nie brak także jednojezdniowych. Oznacza się je bardzo podobnie - znakiem białego samochodu na niebieskim tle. Jak przedstawiają się maksymalne prędkości na niemieckich drogach ekspresowych? Jest to 100 km/h na jednojezdniowej oraz prędkość zalecana 130 km/h dla dwujezdniowej. Czym jest prędkość zalecana? To pojęcie, które mówi nam o tym, że pojazdy mogą poruszać się szybciej niż ustalono, jednak przewidziano tutaj kilka obostrzeń. Przede wszystkim mogą to robić wyłącznie motocykle i samochody osobowe (nieleasingowe czy rejestrowane jako osobowo-ciężarowe). Prędkość będzie mogła być wyższa niż 130 km/h, gdy nawierzchnia drogi będzie sucha.
Osoby podróżujące po drogach ekspresowych w Niemczech z prędkością wyższą niż 130 km/h muszą pamiętać o jeszcze jednym aspekcie - chodzi o odszkodowanie. Ubezpieczyciel może bowiem odmówić jego pełnej wypłaty w przypadku wypadku lub kolizji.
Droga ekspresowa w Czechach
Również w Czechach występowały drogi ekspresowe, zmieniono to jednak 1 stycznia 2016. Teraz funkcjonują wyłącznie autostrady, a termin „droga ekspresowa” został zamieniony na „droga dla pojazdów samochodowych”. Ekspresówki na początku 2016 roku zostały przydzielone do jednej z dwóch wymienionych grup. Zdecydowana większość zmieniła się w autostrady, a pozostała część (drogi o najniższych parametrach technicznych np. jeden pas i niewystarczająco wysoki stan dróg) stała się drogą dla pojazdów samochodowych. Warto o tym pamiętać, gdy będą Państwo przejeżdżać przez Czechy lub zatrzymywać się tam na dłużej. Koniecznie muszą o tym wiedzieć spedytorzy i logistycy ustalający swoim kierowcom optymalną trasę przejazdu przez ten kraj.
Droga ekspresowa drogą publiczną
Z definicji droga ekspresowa jest również publiczna. Wszystko dlatego, że można ją zaliczyć do dróg ogólnego użytku publicznego. Mówi nam o tym ustawa z dnia 21 marca 1985 o drogach publicznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 470). Z ustawy wynika, że z drogi publicznej, a co za tym idzie, również ekspresowej, może korzystać każdy. Może to odbywać się tylko zgodnie z jej przeznaczeniem, a także stosując się do ograniczeń, jakie występują na tego typu drodze. Ciekawostką jest, że w roku 2018 ogólna liczba dróg publicznych w naszym kraju wyniosła 304 tysiące kilometrów. Jak wygląda długość dróg ekspresowych w Polsce? O tym opowiemy Państwu w następnych akapitach.
Najważniejsze parametry drogi ekspresowej
Prędkość projektowa jest już znana, jednak na terenie zabudowy jest ona nieco inna - wynosi maksymalnie 80 kilometrów na godzinę na drodze ekspresowej dwujezdniowej. W przypadku wszystkich dróg ekspresowych szerokość pasa musi wynosić 3,5 metra. Wyjątkiem jest droga jednojezdniowa poza terenem zabudowy, gdzie szerokość powinna wynosić 3,75 metra. Na wszystkich opisywanych dziś drogach minimalna długość łuku powinna wynosić nawet 300 metrów dla dróg dwujezdniowych poza terenem zabudowy. Oczywiście związane jest to z bezpieczeństwem samochodów i kierowców oraz wszystkich innych poruszających się po „ekspresówce”.
Droga ekspresowa może mieć skrzyżowania na prawo z drogami zbiorczymi, winna także mieć węzły albo skrzyżowania z wszystkimi drogami głównymi oraz drogami wyższych klas. Stosowanie zjazdów na drodze ekspresowej jest absolutnie zakazane, a skrzyżowania mogą występować tylko i wyłącznie na jej końcach.
Oznaczenia drogi ekspresowej
W Polsce wszystkie drogi ekspresowe oznacza się znakiem pionowym przedstawiającym zwrócony frontem samochód w kolorze białym na niebieskim tle. Jest to znak informacyjny, prostokątny, który nie jest jednak jedynym oznaczeniem tego rodzaju drogi. Trasa ekspresowa jest także numerowana i tutaj należy wyróżnić znaki o czerwonym tle, na którym umieszcza się numer poprzedzony literą S w kolorze białym. Często także wykorzystuje się do tego miniaturkę znaku D7 (droga ekspresowa). Takiego oznaczenia nie można pomylić z żadnym innym. Warto także dodać, że drogowskazy na drodze ekspresowej to tablice wypełnione zielonym kolorem, na którym umieszcza się informacje w kolorze białym, a czasem czerwonym, jeśli pojawia się na nich informacja na temat numeru drogi.
Długość dróg ekspresowych w Polsce
Na tę chwilę w Polsce istnieją 22 drogi ekspresowe - najdłuższa wynosić ma ponad 705 kilometrów i prowadzić od Gdyni do Rabki-Zdrój, jednak na tę chwilę ukończono prawie 65% całego odcinka, co daje 456 kilometrów. Najkrótsza droga ekspresowa oznaczona S79 ma zaledwie 7,5 kilometra i jest w stu procentach ukończona. Ciągnie się od ulicy Marynarskiej do Lotniska na S2 (południowa obwodnica Warszawy we wsi Konotopa) w Warszawie.
Całkowita długość docelowa dróg ekspresowych w naszym kraju ma wynieść ponad 6100 kilometrów, jednak na tę chwilę ukończonych jest nieco ponad 38%, co daje długość ponad 2500 kilometrów. Warto zaznaczyć, że nie wszystkie pozostałe odcinki są w realizacji - tych jest nieco ponad 1000 kilometrów. Na 180 kilometrów organizowany jest aktualnie przetarg, a ponad 680 kilometrów to odcinki z decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizacje przedsięwzięcia. Jak mogą się Państwo domyślać, minie jeszcze wiele lat, zanim wszystkie planowane drogi ekspresowe w Polsce zostaną ukończone. Co więcej, wiele z nich może się nigdy nie pojawić ze względu na budowę nowych autostrad lub na skutek problemów prawnych.
Historyczne drogi ekspresowe
W historii naszego kraju były dwie drogi ekspresowe, które już nie istnieją. Pierwszym tego przykładem jest droga S47, która docelowo miała prowadzić od Rabki-Zdrój do Zakopanego, co z pewnością dla wielu kierowców byłoby dużym ułatwieniem w podróżach. Niestety zrezygnowano z budowy tej drogi o kategorii ekspresowej. Aktualnie oznaczona jest ona numerem 47, co oczywiście uświadamia nas o tym, że jest to droga krajowa. Teraz to fragment tak zwanej Zakopianki i ma długość około 40 kilometrów.
Drugim przypadkiem w historii jest droga ekspresowa S69, która docelowo miała prowadzić od Bielsko-Białej (S1) do Zwardonia przy granicy ze Słowacją. Tak się jednak nie stało - wszystko za sprawą zmian w rządowym planie sieci autostrad i dróg ekspresowych, gdzie drodze S69 nadano oznaczenie S1. Ciągnie się ona od Pyrzowic, aż po wspominany już Zwardoń. Droga S1 docelowo ma mieć długość ponad 142 kilometrów - na tę chwilę jest to niecałe 70 kilometrów.