Materiały sypkie w transporcie
Skuteczny transport wymaga szczególnej dbałości o to, aby przewożone towary były bezpieczne i nienarażone na stratę. Jednocześnie nie ma wątpliwości, że wiele towarów może sprawiać wrażenie szczególnie trudnych do przewiezienia. W głównej mierze wynika to z tego, jaka jest ich wielkość, poręczność i ogólna charakterystyka. Choć zazwyczaj w tym miejscu myśli się o materiałach niebezpiecznych, trudności powodują również materiały sypkie. Transport takich surowców jest w głównej mierze związany z prowadzeniem prac budowlanych. Warto więc zwrócić uwagę na najważniejsze rzeczy związane z tym, jak przewozić materiały sypkie. O czym powinniśmy pamiętać?
Materiały sypkie – definicja
Na samym starcie warto wyjaśnić, jak rozumie się pojęcie materiały sypkie. Definicja mówi wprost o tym, że jest to materiał kruchy lub ziarnisty, a zatem złożony z drobnych, niespojonych ze sobą i suchych cząstek. Może to być również materiał, który niezwykle łatwo rozpada się na bardzo drobne cząstki. Co do zasady ten materiał jest dostępny w formie umożliwiającej faktyczne przenoszenie w tzw. formie potokowej. Warto przy tym zaznaczyć, że materiały tego typu dzieli się na sypkie i zwarte. Do interesujących nas materiałów sypkich zalicza się m.in. gips, piasek, ale także proszki chemiczne i wiele innych. Szczególne właściwości towarów sypkich sprawiają, że zazwyczaj stawia się na składowanie ich w specjalnych silosach (np. ziarna zbóż). Część z nich może być jednak składowana na wolnym powietrzu. Dotyczy to przede wszystkim materiałów budowlanych, które są wyraźnie odporne na czynniki atmosferyczne.
Ładowanie materiałów sypkich
Załadowanie produktów sypkich polega na upuszczeniu ich łyżką czerpakową do odpowiedniej ładowni wywrotki, wagonu kolejowego lub masowca. W przypadku mniejszych ilości towaru możliwe jest pakowanie ich do beczek, skrzyń, pudeł lub worków. Te są ładowane na specjalną naczepę z firanką. Warto przy tym zaznaczyć, że towary sypkie zapakowane do beczek lub pudeł mogą być również paletyzowane. Co więcej, przygotowane do transportu produkty mogą być przewożone m.in. przy pomocy statków i innych transportowców morskich oraz rzecznych. Przy obciążaniu barek należy uwzględniać to, że produkt będzie się przesypywać w wyniku kołysania pojazdu morskiego. Oznacza to, że tego typu ładownie powinny być wyposażone w specjalne przegrody przeciwprzesypowe.
Co można zaliczyć do materiałów sypkich?
Jak dokładnie można podzielić materiały sypkie? Definicja mówi o strukturze tych produktów. Jednak poza powszechnie przyjmowanymi materiałami budowlanymi wskazuje się tu również szereg innych, różnorodnych typów produktów i materiałów przewożonych jako sypkie. Wymienia się różne kategorie tego typu produktów, a wśród nich:
- Materiały budowlane – wspomniane już wcześniej. Należą do nich takie materiały jak cement, piasek, gips, żwir oraz żużel.
- Materiały przemysłowe – m.in. sól drogowa, ruda, materiały wypełniające.
- Produkty spożywcze – tu wymienić można m.in. ziarna zbóż, ale i mąkę, cukier oraz nasiona różnorodnych roślin. W tej kategorii można wymienić również ryż oraz kawę.
- Inne typy produktów sypkich – wskazać można m.in. na proszki chemiczne, popioły, sadze, pyły, a także barwniki czy ziemię.
- Materiały sypkie są przewożone przy użyciu praktycznie każdej możliwej gałęzi transportu.
- Materiały sypkie – transport po zapakowaniu
Podstawą przewożenia materiałów sypkich jest odpowiednie ich zabezpieczenie. Warto przy tym pamiętać, że niektóre produkty, zwłaszcza spożywcze, mogą mieć tendencję do zbrylania, a także psucia się pod wpływem wilgoci. Również problemem może być samozapłon, zwietrzenie oraz rozpylanie. Problemy te, widoczne obok np. ryzyka rozwijania się grzybów, pleśni oraz drobnoustrojów sprawiają, że bardzo często kluczowe jest nie tylko dobre zabezpieczenie, ale i możliwie szybkie przewiezienie ładunku. Nie bez powodu stawia się na trzy główne sposoby transportowania towarów.
Transport drogowy
Jest to jedno ze zdecydowanie najpopularniejszych rozwiązań. W zależności od tego, jaki typ produktów się przewozi, stosuje się odpowiednie pojazdy. Mogą to być zarówno ładunki w silosach, jak i materiały na nadwoziu samowyładowczym. Jest to rozwiązanie stosowane np. przy przewożeniu ziarna zbóż od rolników do portów. Takie przewożenie jest również wykorzystywane np. przy nawozach, choć te na pace samochodu są umieszczane w specjalnych workach.
Transport rzeczny lub morski
Odpowiednie barki lub statki o wielotonażowej pojemności wewnątrz ładowni są przedzielane m.in. przegrodami przeciwprzesypowymi. W przypadku tego transportu kluczowe jest zadbanie o prawidłowe zabezpieczenie całego ładunku np. przed wilgocią.
Transport kolejowy
Co do zasady tego typu transport odbywa się przy wykorzystaniu wagonów samowyładowczych, które zazwyczaj są odkryte. Tzw. węglarki mają często stosowany podział na odrębne zbiorniki, co pozwala na wygodne przewożenie różnorodnych towarów sypkich.
Zasady bezpiecznego transportu materiałów sypkich
W tym miejscu warto omówić zasady związane z bezpiecznym transportem materiałów uznawanych za sypkie. Choć wiele firm przewożących np. piasek, gruz i żwir świadczy usługi w ramach tzw. małego tonażu, bezpieczne przewożenie produktów wymaga przestrzegania wskazanych przepisów BHP oraz odpowiednich regulacji prawnych.
Przestrzeganie dopuszczalnej ładowności pojazdu
Jest to absolutnie podstawowa zasada BHP, która jednocześnie jest najważniejszą w przypadku usług transportowych związanych z branżą budowlaną. Przestrzeganie dopuszczalnych norm tonażowych związanych z ładownością pojazdu sprawia, że masa ładunku sypkiego z konkretnych powodów nie może przekroczyć oznaczonej ładowności. Jest to istotne z kilku powodów. Wbrew pozorom to nie konsekwencje finansowe (np. kary za przekroczenie norm) są najistotniejsze. O wiele ważniejsze jest to, że niestosowanie się do tej zasady tworzy ryzyko zagrożenia bezpieczeństwa nie tylko pojazdu i towaru, ale i kierowcy. Może to być niebezpieczne również dla innych uczestników ruchu drogowego.
Załadowanie towaru bez ograniczania widoczności
Materiały sypkie powinny być tak załadowane, aby w żadnym zakresie nie ograniczały widoczności. Mówią o tym przepisy Ustawy o transporcie drogowym z 6 września 2001 roku. To właśnie w tej ustawie znajdują się zapisy jasno mówiące o tym, że ładunek sypki nie tylko nie może ograniczać widoczności kierowcy, ale też nie może zasłaniać tablic rejestracyjnych oraz przysłaniać urządzeń sygnalizacyjnych. W praktycznym rozumieniu oznacza to, że produkt może wystawać poza burtę pojazdu, ale tylko wtedy, gdy nie ogranicza to widoczności kierującego pojazdem.
Równomierne rozłożenie nacisku na osie pojazdu
Materiały sypkie powinny być odpowiedni rozłożone w ładowni pojazdu. Jest to szczególnie istotne, jeśli dysponuje się przegrodami, w których przewozi się materiały o różnym ciężarze. Niezwykle istotne jest zadbanie o to, aby obie osie pojazdu miały równomierny nacisk ładunku. Gdyby towar znajdował się wyłącznie po jednej stronie pojazdu, mogłoby to pogorszyć jego stabilność mechaniczna i przyczynić się do stworzenia zagrożenia na drodze.
Wykorzystywanie specjalistycznej floty pojazdów
Skuteczne świadczenie usług transportowych wymaga przewożenia materiałów sypkich w specjalistycznych, przeznaczonych do tego pojazdach. Najlepszym przykładem są tzw. wywrotki umożliwiające samowyładowanie ładunku na bok lub do tyłu. Nie trzeba przy tym wspominać, że takie pojazdy muszą być sprawne technicznie, a personel odpowiednio wykwalifikowany. Oznacza to, że dla ładunków przekraczających 3,5 tony konieczne jest posiadanie prawa jazdy w kategorii B+E.
Prawidłowe zabezpieczenie ładunku na pojeździe
Przewożenie materiałów sypkich może mieć różnorodną formę. Mogą być składowane luzem, ale też można je umieszczać w specjalnych skrzyniach transportowych. Niezależnie od tego, na co ostatecznie Państwo postawią, kluczowe jest zabezpieczenie ładunku tak, aby nie znajdował się on poza tą skrzynią. Tu stosuje się m.in. haki oraz plandeki.