Czas pracy kierowcy
Prowadząc firmę zajmującą się ruchem drogowym, trzeba zajmować się wieloma aspektami. Poza sprawami związanymi ze znalezieniem ładunku, załadunkiem i rozładunkiem towaru, organizacją transportu, spedycją czy odpowiednimi zabezpieczeniami, niezwykle istotną sprawą jest także odpowiednie zadbanie o status prawny i warunki pracy kierowców. Wśród tych ważniejszych wymienić można czas jazdy kierowcy, czas pracy oraz przerwy kierowcy. Temat ten zdaje się skomplikowany, dlatego warto poznać wszystkie zasady z nim związane, aby nie narazić się na problemy z organami nadzorującymi. Z tego artykułu dowiedzą się Państwo, jak wyglądają przepisy prawne, jeśli chodzi o godziny pracy kierowcy oraz godziny jazdy i jak ich przestrzegać.
Obowiązki pracodawcy względem kierowców zawodowych
Bycie kierowcą zawodowym łączy się z szeregiem obowiązków, ale również przywilejów wynikających z pełnionego zawodu. Kierowca powinien być świadomy swoich praw, a do poinformowania go o nich zobligowany jest jego pracodawca. Poza standardowymi procedurami obowiązującymi w przypadku wszystkich zawodów istnieją również dodatkowe czynności, które przeprowadzić musi osoba zatrudniająca lub właściciel firmy. Ma on obowiązek powiadomić go o warunkach jeszcze przed zatrudnieniem o stosowanych w danym zakładzie pracy przepisów dotyczących czasu pracy kierowców. Oczywiście nadrzędne nad wewnętrznymi ustaleniami w danej firmie są przepisy regulujące zarówno czas pracy, jak i jazdy. Ważne jest także, aby w przypadku osób wykonujących przewóz drogowy uzyskać od zatrudnionego oświadczenie pisemne dotyczące wymiaru zatrudnienia oraz informacji o niepozostawaniu w stosunku pracy u innego pracodawcy.
W przypadku kierowców poruszających się pojazdami powyżej 3,5 tony masy całkowitej pracownik musi mieć również wpis 95 w dokumencie prawo jazdy, przebyte kursy na przewóz rzeczy i kwalifikację wstępną. Ponadto warto, by miał wyrobioną kartę do tachografu, jednak w niektórych firmach nie jest ona niezbędna. Wiele firm trudniących się transportem drogowym rzeczy po Polsce nadal posiada ciężarówki wyposażone w analogowe tachografy, które rejestrują czynności kierowcy na wykresówkach, powszechnie nazywanymi „tarczkami”.
Pracodawca kierowcy musi poinformować go również o tym, że leży na nim obowiązek ewidencjonowania czasu swojej pracy. Czas pracy kierowców ewidencjonowany może być w różnych formach. Ustawa dopuszcza takie rozwiązania jak właśnie zapisy na wykresówkach czy rejestrowanie czynności z wykorzystaniem karty kierowcy. Dane te mogą być również przechowywane w formie cyfrowej oraz innych rejestrów opracowanych na podstawie wyżej wymienionych dokumentów. Co ważne, to na pracodawcy ciąży obowiązek przechowywania dokumentów, zarówno w postaci wydruków z tachografów cyfrowych, jak i wykresówek w przypadku starszych pojazdów. Jeśli mowa o tachografach cyfrowych, to przedsiębiorca ma obowiązek cyklicznie odczytywać i przechowywać zarówno zapisy z urządzenia, jak i samej karty kierowcy. Przepisy te jeszcze nie dotyczą w naszym kraju busów i ciężarówek poniżej 3,5 tony.
Warto również zaznaczyć, że zbierane czy to w formie papierowej, czy elektronicznej ewidencje za czas pracy kierowcy ciężarówki i czas pracy mogą być sprawdzane przez odpowiednie organy również po ustaniu stosunku pracy. Również pracownik ma prawo do wglądu w swoją ewidencję czasu, co pracodawca ma obowiązek mu udostępnić. Z tego powodu ważne jest, aby ewidencję czasu pracy i jazdy pracownika przechowywać przez okres minimum trzech lat po zakończeniu okresu, który obejmowała umowa o pracę.
Na czym opierają się systemy bezpieczeństwa kierowców?
Jeśli już mowa o prawach oraz obowiązkach kierowców i ich pracodawców warto zastanowić się, na czym one bazują. Istnieje kilka elementów, na które składają się przepisy związane z zapewnieniem bezpieczeństwa kierowców. Każdy z nich ma swoją rolę w zapewnieniu prawidłowego funkcjonowania całego zatrudnienia. Są one ze sobą bezpośrednio połączone i wynikowe. Wśród nich wyróżnić możemy te najważniejsze, do których zaliczają się przepisy prawne, które dokładnie określają obowiązki i ewentualne kary. Nie mniej ważna jest praca służb kontrolnych, takich jak Policja, Państwowa Inspekcja Pracy czy dedykowana służba, jaką jest Inspekcja Transportu Drogowego. Ważną rolę przy kontroli pracy kierowców zawodowych pełnią również urządzenia nadzoru i kontroli, takie jak tachografy, które dostarczają informacji dotyczących czasu pracy i jazdy pojazdu, a co za tym idzie kierowcy.
Należy również pamiętać o tym, że przepisy prawne różnią się w odniesieniu do kierowców mniejszych i większych pojazdów. Te pierwsze rozumieć można jako samochody o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony. W tym przypadku zakres praw i obowiązków nie różni się diametralnie od tych przysługujących w ramach Prawa Pracy wszystkim pracownikom, dlatego kierowców pojazdów o takim tonażu dotyczą praktycznie takie same zasady, jak osoby wykonujące inne zawody. Wymagany odpoczynek obejmuje 11 godzin dziennie oraz dodatkowe 35 godzin w tygodniu, a zakres możliwej pracy to maksymalnie 13 godzin pracy. W przypadku pojazdów o DMC 3,5 tony obecność urządzeń rejestrujących czas pracy nie jest wymogiem, dlatego problematyczne jest egzekwowanie nawet tych zasad. Zmieni się to wraz z całkowitym wejściem w życie Pakietu Mobilności. Już teraz właściciele firm przewozowych dysponujących busami i autami dostawczymi muszą posiadać licencję transportową, to jeszcze jakiś czas temu nie było konieczne. W ciągu najbliższych kilku lat wszystkie tego typu pojazdy będą musiały być wyposażone w tachografy. W Niemczech już od wielu lat rejestruje się czas jazdy i czas pracy kierowcy. Tabela, w której zapisuje się ręcznie dane związane z czynnościami, musi być przewożona w pojeździe przez minimum 30 dni. To właśnie w tyle czasu wstecz skontrolować kierowcę może policja lub BAG, odpowiednik polskiej Inspekcji Transportu Drogowego. Przepisy te dotyczą wszystkich osób podróżujących zarobkowo pojazdami powyżej 2,8 tony masy całkowitej pojazdu.
Większość ograniczeń związanych z obowiązkami i prawami służbowymi kierowców w Polsce dotyczy pracy dużych pojazdów. W tym miejscu warto wspomnieć, że dotyczą one nie tylko kierowców pracujących na etacie, ale również tych wykonujących obowiązki w ramach samozatrudnienia czy umów cywilno-prawnych.
Co wlicza się w czas pracy kierowcy zawodowego?
Aby móc zagłębić się w temat związany z regulacjami czasu pracy kierowcy warto zastanowić się, czym tak właściwie on jest i co obejmuje. Otóż czas pracy kierowcy tira to okres, w którym wykonuje on czynności związane z przewozem drogowym. Na ten czas zaliczają się nie tylko godziny spędzone przed kierownicą, ale również załadunek i rozładunek. Obejmuje to nie tylko sytuację, w której czynność ta wykonywana jest bezpośrednio przez kierowcę, ale również wtedy, kiedy nadzoruje on osobiście ten proces. Dodatkowo, na czas pracy kierowcy składa się również całość czynności związanych z codzienną obsługą pojazdu, naczep i przyczep, utrzymanie czystości w pojeździe i na pace, wszystkie czynności administracyjne, takie jak wypełniania dokumentów przewozowych CRM czy inne prace związane z zapewnieniem bezpieczeństwa sobie i innym osobom oraz całość prac mających na celu wykonanie powierzonych zadań służbowych.
Warto również zastanowić się co w sytuacji, gdy kierowca pozostaje w gotowości do wykonywania pracy, jednak nie wykonuje on obowiązków. Otóż prawo stanowi jasno, że w czas pracy wliczone jest również pozostawanie na stanowisku pracy związane z oczekiwaniem na przydzielenie zadania, załadunek czy rozładunek w sytuacji, gdy dokładny czas trwania tych czynności nie może być przewidziany przed jego wyjazdem. Tak samo, jak regulaminowa przerwa o długości minimum 15 minut, która należy się kierowcom oraz innym pracownikom po przepracowaniu minimum 6 godzin w danym dniu powinna być wliczana do dziennego czasu pracy kierowcy. Inne przepisy regulują sam czas jazdy kierowcy.
Co nie jest czasem pracy kierowcy?
Czynności związane z pracą muszą być rejestrowane przez kierowcę również w sytuacjach, w których kierowca nie wykonywał obowiązków służbowych, a co za tym idzie – okres ten nie był wliczany w czas pracy kierowcy zawodowego. Wśród takich sytuacji wymienić można chociażby dyżury, w trakcie których nie wykonywał on pracy. Również niczym nieusprawiedliwione postoje wybiegające ponad ustawowy czas, na który składa się dobowy odpoczynek kierowcy, nie powinien być przez niego rozliczany. Poza tym czas pracy nie obejmuje także odpoczynek dobowy kierowcy nieprzerwany, przerwy ustanowione w równoważnym systemie czasu pracy polegających na możliwości wydłużenia pracy jednego dnia przy jednoczesnym skróceniu go w inny dzień lub zastąpienie dniem wolnym. Pamiętajmy jednak, że takie wydłużenie nie może przekroczyć 10 godzin w przypadku kierowców transportu drogowego oraz 12 godzin w przypadku pozostałych kierowców.
Normy czasu pracy kierowcy, a praca tachografów
Rejestrowanie czasu pracy to nie wybór, ale obowiązek spoczywający na wszystkich kierowcach. Ma to za zadanie zwiększenie bezpieczeństwa poprzez uwzględnienie ograniczeń fizycznych ludzkiego organizmu i przełożenie to na jego osiągi i bezpieczeństwo w pracy. Ciągły rozwój rynku transportowego wymaga wprowadzenia ogólnych zasad związanych właśnie z normą czasu kierowcy tak, aby chęć zysku nie przysłoniła bezpieczeństwa i komfortu osób za kierownicą dużych samochodów. Warto pamiętać o tym w szczególnie w odniesieniu do osób prowadzących duże pojazdy i pokonujących ogromne odcinki tras.
W odniesieniu do tego powstała potrzeba kontroli czasu pracy, uwzględniająca również odpoczynek kierowcy oraz pauzy kierowcy. W tym celu stworzono tachografy, które służą do analogowego lub cyfrowego pomiaru różnych czynności kierowcy. Obowiązek ich używania w Polsce obejmuje wszystkie pojazdy o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony oraz w samochodach przewożących powyżej 9 osób.
Zadaniem tachografu jest rejestrowanie wszystkich działań kierowcy oraz jego pojazdu. Zapisuje on informacje dotyczące prędkości, przejechanych kilometrów, czasu prowadzenia samochodu, dyżurów czy przerw. Jego użytkowanie jest niezwykle proste, dlatego poradzi sobie z nim każdy. Analogowe wersje tego urządzenia działają na zasadzie tarcz, na których wyrysowywane są dane. Do zadań kierowcy należy opisanie wszystkich z nich przed i po zakończeniu pracy. Na nich muszą znaleźć się takie informacje jak dane kierowcy i pojazdu, data i czas rozpoczęcia pracy, miejsce rozpoczęcia i zakończenia pracy oraz stan licznika. Cyfrowy tachograf z kolei działa dzięki wbudowanemu w urządzenie nośniki pamięci, który przesyła informacje do odpowiedniej karty kierowcy. Nowoczesne generacje tachografów cyfrowych wyposażone są również w moduł GPS, uniemożliwiający kierowcy manipulację w postaci nielegalnych wyłączników, magnesów czy innych urządzeń zakłócających pracę urządzenia.
Czym jest pauza kierowcy?
Przerwa kierowcy jest niezwykle ważna dla skupienia, a co za tym idzie bezpieczeństwa kierowcy i pozostałych uczestników ruchu drogowego. Zmęczenie monotonnością jazdy może powodować spadek koncentracji, a co za tym idzie spowodowanie sytuacji zagrażających bezpieczeństwu w ruchu drogowym. Z tego powodu pauza czy też przerwa w pracy kierowcy jest obowiązkiem.
Czas, w którym kierowca porusza się po drodze bez postoju, nie może wynosić więcej, niż 4,5 godziny. Przed wyruszeniem w dalszą drogę kierowca musi zatrzymać się i odebrać swoją pauzę. Reguła mówi o 45 minutach przerwy po okresie prowadzenia bez przerwy wynoszącym minimum 4,5 godziny. Może ona być zastąpiona na dwie przerwy w odpowiedniej kolejności, podczas gdy pierwsza wynosi minimum 15 minut, a druga minimum 30 minut. Krótsze przerwy nie są brane pod uwagę w rozumieniu tego przepisu.
Odpoczynek dzienny kierowcy oraz tygodniowy
Dzienny i tygodniowy czas, w którym kierowca może prowadzić pojazd, jest ściśle określony odpowiednim rozporządzeniem. Aby zrozumieć zasadę działania, warto dowiedzieć się, czym jest dzienny lub tygodniowy czas prowadzenia pojazdu. Przez to pojęcie rozumie się sumę okresów, w których prowadzony był pojazd pomiędzy odpoczynkami dziennymi lub pomiędzy odpoczynkiem dziennym a tygodniowym. Aby poznać jego wartość, należy dodać do siebie wszystkie godziny wykonywania obowiązków służbowych kierowcy pomiędzy prawidłowymi odpoczynkami. Z założenia, wartość ta powinna wynosić maksymalnie 9 godzin na dobę. Istnieją jednak pewne sytuacje, w których czas ten można wydłużyć zgodnie z zasadami do 10 godzin. Może to mieć miejsce maksymalnie dwa razy w tygodniu kalendarzowym.
Jako odpoczynek dzienny kierowcy rozumie się czas, który nie obejmuje pauz oraz pracy. Jest to ciągły czas odpoczynku poza wykonywaniem obowiązków służbowych. Jego czas trwania powinien wynosić minimum 11 godzin dziennie, a w wyjątkowych sytuacjach minimum 9. Aby jednak został przeprowadzony prawidłowo, istotne jest, by zakończył się przed upływem 24 godzin od rozpoczęcia pracy, licząc od poprzedniego odpoczynku. Kierowca oraz właściciel firmy transportowej, którzy nie przestrzegają reguł dotyczących czasu pracy kierowcy, muszą liczyć się z możliwymi karami. Przestrzeganie tego przepisu jest niezwykle ważne nie tylko ze względu na przepisy prawa, ale również komfort psychiczny i zdrowie kierowcy. Zgodnie z przepisami niedopuszczalne jest „kręcenie pauzy” podczas załadunku lub rozładunku, nawet jeśli kierowca nie uczestniczy w tych czynnościach. To samo tyczy się z tankowaniem czy inną ogólną obsługą pojazdu.
Z drugiej strony tygodniowy odpoczynek kierowcy z mocy prawa winien trwać nie mniej niż 45 godzin. Kierowca korzysta z tygodniowego odpoczynku po przepracowaniu sześciu cykli kierowania pojazdem (trwających po 24 godziny).
Posiadasz firmę transportową - zarabiaj razem z giełdą transportową